Netwerk van Valsemunterij opgerold met goede afloop te Didam, Doesburg. Sillevold en Terborg
samengesteld door: Theo Willemsen
Letterlijk overgenomen incl. taalfoutjes uit de bewaard gebleven stukken
Erfgoed Centrum Achterhoek Liemers te D’chem (0565/227)
Arnhem 25 November 1882
B.no.2361
Te Didam is voor eenigen tijd een rijksdaalder in beslag genomen kennelijk valsch en nagemaakt, zulks op vrij primitieve wijze. Hij was dan ook niet als een echte uitgegeven, maar werd als een aardigheid vertoond. De bezitter beweerde het stuk ontvangen te hebben van E. Straatman te Doesburgh.
Ik heb daarop de Burgemeester van Doesburgh opgedragen een huiszoeking onder zijn leiding bij genoemden Straatman te doen plaats hebben en zo mogelijk de stempels, dienende voor de vervaardiging, in beslag te nemen.
Nevensgaand schrijven van dien ambtenaar is daarop gevolgd, waaruit volgt dat een knecht van een smid te Silvolde de vervaardiger moet zijn.
Ik verzoek UEA*) daarom thans wel te Silvolde een nauwkeurig onderzoek, gepaard met huiszoeking onder uw toezigt, te doen plaats hebben.Boven alles is het wenschelijk de stempels in beslag te nemen met de valsche stukken die zich daar mogten bevinden.
Ik verzoek UEA dan tevens den knecht in questie benevens zijn baas in het verhoor te nemen.
Mogt, zooals ik vermoed, slechts een aardigheid in het spel zijn, dan verzoek ik UEA, den man zeerr ernstig te waarschuwen. Zijn bedrijf is toch reeds op zich zelf strafbaar, zulks met criminele straffen, al geeft hij de stukken ook niet als echte uit. Is hier echter zeker goede trouw in het spel, dan komt het mij voor dat een strafvervolging achterwege zal kunnen blijven.
Een nauwkeurig onderzoek is echter wenschelijk. Het zou toch kunnen zijn, dat men er reeds in was geslaagd betere afdrukken te maken en die als echte uit te geven. Bleek daarvan, dan is onverwijlde aanhouding en opzending naar Arnhem gewenscht.
In ieder geval zal het wenschelijk zijn dat de reeds (als vaardigheid ? ) uitgegeven stukken zooveel mogelijk in beslag worden genomen. Zoo vaak wordt het pleegen van misdrijven daarmede voorkomen. Wil daarom, bij ‘s mans verhoor, vooral ook vragen aan wie hij dergelijke stukken heeft gegeven.
De officier van Justitie te Arnhem (geteekend)
Heden 27 Nov. 1882 heb ik Jan van der Zande, Burgemeester van Wisch, mij begeven naar Sillevolde om aldaar op last van den Officier van Justitie te Arnhem een onderzoek in te stellen naar den vermoedelijke dader van het uitgeven van valsche munten. Aldaar aangekomen om in het huis van Johannes van Raaij, smid, huiszoeking te doen.
Omdat aldaar inwoont Johannes Augustinus Tiemes die als de uitgever was aangewezen heb ik aan genoemde Tiemes de in beslag genomen Rijksdaalder verhoord waarop hij onmiddelijk verklaarde dat hij die rijksdaalder uit gekheid gemaakt, met nog drie andere, welke hij aan Straatman had gegeven.
Op mijn verzoek haalde hij in tegenwoordigheid van de veldwachter de vorm uit de werkplaats waarin hij de Rijksdaalder had gegoten welke vorm door mijzelf in beslag genomen.
Daar ik in dit geval eene nadere huiszoeking niet meer noodig oordeelde heb ik mij verwijderd.
Waarna ik opgemaakt, op den eed bij de aanvaarding mijner bediening afgelegd dit proces verbaal en getekend. J v/d Zande
*) UEA = Uwe Edel Achtbare
Jan van der Zande, burgemeester van Wisch
21 october 1846 t/m zijn dood op 11 januari 1885
Heden zeven en twintig November 1800 twee en tachtig is voor mij Jan van der Zande, burgemeester der gemeente Wisch verschenen Johannes Augustienes Tiemes, volgens zijne opgaven 47 jaren, smidsknecht, geboren te Wijnbergen, gemeente Bergh, wonende te Sillvold gemeente Wisch die verklaart:
Ik heb voor ongeveer twee jaren de vorm gemaakt waarin de rijksdaalders gegoten zijn geworden. Toen heb ik een paar rijksdaalders van lood gegoten, die later weer versmolten zijn. Deze mij vertoonde rijksdaalder heeft Edmond Straatman, tinnegieter te Doesburg bij mij in de werkplaats gegoten, niet van lood maar van Compositie. Hij heeft er toen in ’t geheel drie gegoten, welke hij alle heeft medegenomen. Ik heb voor een paar jaren ook een vorm gemaakt om een mark te kunnen gieten, die ik van lood wel heb gegoten maar later weer versmolten. Ongeveer een jaar geleden heb ik die vorm gegeven aan Willem Piepers Koperslager te Terborg.
Ik heb anders nimmer vormen gemaakt of munten gegoten.
De eerste rijksdaalder welke ik heb gemaakt heb ik aan de kinderen van mijn baas gegeven, maar omdat deze van lood waren door de kinderen in de mond werden gestoken heeft de moeder mij de rijksdaalder teruggegeven.
Voorgelezen, goed gekeurd en getekend
(get.) J A Tiemes
Vervolgens is voor mij verschenen Willem Piepers, koperslager te Terborg oud 32 jaar die verklaart:
Ik heb ongeveer een jaar geleden, bij Tiemes zijnde bij hem een vorm gezien waarin volgens zijn zeggen twee markstukken gegoten konden worden.
Ik vroeg hem of ik de vorm eens mede mocht nemen om er voor de kinderen stukken in te gieten. Ik heb daarop beproefd om stukken in te gieten. Ik heb daarop beproefd om maar ben daarin niet geslaagd. Ik heb geen enkel stuk goed kunnen gieten en ik heb de stukken later
weer gesmolten.
Niemand heeft van mij een stuk ontvangen noch met mijn weten de vorm in handen gehad.
Voorgelezen goed gekeurd en getekend.
(get.) J W Piepers
De Terborgse koperslager, Jacob Willem Piepers *1850, probeerde vals geld,
maar maakte in latere jaren merkwaardige doch echte voertuigen.
Daarop is door mij verschenen Johannes van Raaij, smid te Sillevold oud 39 jaar en verklaart: Tiemes is ongeveer zes jaren bij mij als knecht werkzaam.
Een paar jaar geleden heb ik gezien dat Tiemes in een vorm van koper eenige rijksdaalders van lood heeft gegoten waarvan hij er een aan de kinderen als speelgoed heeft gegeven. Die stukken hebben lang bij mij in de werkplaats in de laatatete lade gelegen, maar ik weet niet waar ze gebleven zijn.
Het is best mogelijk dat zij weer gesmolten zijn. Het waren twee of drie stuks.
Tiemes heeft mij altijd trouw en eerlijk gediend. Hij was ook niets geheimzinnig met die stukken, want hij heeft ze open en bloot in de smederij laten liggen en wel 50 personen hebben die stukken gezien. Ik heb niet bemerkt dat hij meer van die stukken heeft gemaakt.
Maar eens heeft hij of Straatman gegoten.
Voorgelezen, goedgekeurd en geteekend
J. van Raaij
De vorm voor het gieten van twee markstukken is door mij bij Piepers in beslag genomen.
Van al het vorenstaande is door mij op den ambtseed opgemaakt dit procesverbaal geteekend
bron: ECAL Doetinchem
Met dank aan Theo Willemsen die het artikel voor publicatie op deze site ter beschikking stelde.
18 mei 2019
SilvoldePediA
Ulftseweg 26
7064 BD Silvolde
tel. 0315-342600 of 06-2300 3204
E-mail: robbiew52@gmail.com